Tot en met 26 april kunnen Nederlanders uit een shortlist van 10 kandidaten stemmen op hun favoriet voor de titel Nationaal IJstijdzoogdier. Op 29 april maakt de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren (WPZ) het Nationaal IJstijdzoogdier bekend. De top 10 is het resultaat van honderden stemmen op een of meer van de tenminste 182 zoogdiersoorten die in ons land leefden tijdens de IJstijd. De uitgestorven dieren hebben elk hun eigen ambassadeur, zoals bioloog Auke-Florian Hiemstra, museumdirecteur Kees Moeliker, schrijver Tialda Hoogeveen, en Dinocastduo Gijs Rademaker & Maarten van Rossem.

‘Wij laten het grote publiek zo kennismaken met ons ijstijderfgoed, dat voor veel mensen nog onbekend is. Sommige dieren zijn uitgestorven, andere leven nog steeds. De vraag naar het waarom is in de huidige tijd relevanter dan ooit”, aldus initiatiefneemster Nike Liscaljet, hoofdredacteur van WPZ-tijdschrift Cranium. De WPZ is een vereniging van beroeps- en amateurpaleontologen die met fossielen onderzoeken hoe het leven in het Pleistoceen eruit zag.

reuzenhert, Irish elk, in Dublin

182 zoogdiersoorten

In de ijstijd, de periode tussen 2,5 miljoen en 11.000 jaar geleden (ook wel het Pleistoceen genoemd), leefden in totaal tenminste 182 verschillende soorten zoogdieren in ons land (er waren er vast meer waarvan we de fossielen nog niet gevonden hebben). Van wolharige mammoeten, sabeltandkatten en reuzenherten tot nijlpaarden, makaken en tientallen woelmuizen. Om een beeld te geven van hoe dat er ongeveer uit moet hebben gezien, ontwierp de WPZ de website ‘Digi-Safari Pleistoceen Nederland’. Internationaal gerenommeerd paleokunstenaar Mauricio Antón mocht hiervoor de wetenschappelijk correcte reconstructie van flora en fauna schilderen.

De Digi-Safari is via deze link te vinden: https://pleistocenemammals.com/wpz40/digi-safari. Uit dit beeld rees de vraag wat het favoriete ijstijdzoogdier van Nederland zou zijn. Een verkiezing was geboren. Tot en met 26 maart stemden honderden mensen uit de grote kandidatenlijst van 182 soorten op hun favoriete IJstijdzoogdier, waaruit uiteindelijk een top 10 is gerold.

10 kanshebbers

Een favoriet kiezen voor de titel van Nationaal IJstijdzoogdier uit de enorme lijst bleek voor velen nog niet makkelijk, ondanks de mogelijkheid om 10 soorten aan te vinken. Diverse favorieten vonden hun weg naar de top om vervolgens veelal overstemd te worden door concurrenten. Maar tien ijstijdzoogdieren bleven terugkeren en wisten uiteindelijk hun plaats te behouden. Die tien kanshebbers zijn de Auvergnetapir, bosolifant, grottenhyena, grottenleeuw, neanderthaler, reuzenbever, reuzenhert, sabeltandkat, wolharige mammoet en wolharige neushoorn. Met de bekendmaking van deze shortlist kan vanaf vandaag en tot en met 26 april gestemd worden voor de nummer 1. Stemmen kan op deze website: https://pleistocenemammals.com/nationaalijstijdzoogdier.

Op 29 april 2023 maakt de WPZ de uitslag van de verkiezing voor het Nationaal IJstijdzoogdier bekend in de zaal LifeScience van Naturalis. Iedereen is welkom dit bijzondere moment bij te wonen.

Ambassadeurs

De ambassadeurs zijn conservator Luc Amkreutz, auteur Marc Argeloo, bioloog Auke-Florian Hiemstra, schrijver Tialda Hoogeveen, museumdirecteur Kees Moeliker, Dinocastduo Gijs Rademaker & Maarten van Rossem, (postuum) paleontoloog Antje Schreuder, verslaggever Steef van Stiphout en blackmetalband Terzij de Horde. De tiende ambassadeur is op dit moment nog een mystery guest die binnenkort bekendgemaakt wordt.

Citizen Science

De ruim 400 leden van de WPZ verzamelen langs rivieren, op stranden en in groeves fossiele resten van zoogdieren die in Nederland leefden tijdens het Pleistoceen, circa 2,5 miljoen tot 11.000 jaar geleden. Ons land was in die periode afwisselend een bevroren toendra waar zoogdieren zoals wolharige neushoorns en steppepika’s rondstruinden, en een subtropische rivierdelta waar onder meer luipaarden en waterbuffels leefden. Uit alle verzamelde fossiele overblijfselen heeft de WPZ tot op dit moment 182 zoogdiersoorten geïdentificeerd, waarvan sommige tot op de dag van vandaag overleven. De onderzoeksresultaten uit deze tak van citizen science leveren jaarlijks nieuwe gegevens op over de soortenrijkdom, evolutielijnen en uitstervingsgolven in het Pleistoceen, die ook inzicht geven in de mogelijke effecten van de huidige klimaatsverandering.